Journal

Nói về ảnh vuông và chuyện căn giữa

Hôm nay nói chút chuyện về ảnh vuông và bố cục căn giữa.

Điểm qua một vài dòng lịch sử, ảnh vuông có lẽ được ra mắt lần đầu tiên năm 1929 bởi Rollei khi giới thiệu chiếc máy ảnh đầu tiên của hãng, là chiếc Rolleiflex Original kính Tessar 75/3.8, sử dụng một loại film không phổ thông là film 117.

Ảnh vuông luôn là đề tài tôi ưa thích nên bài viết này tôi chia sẻ cho những bạn chưa có cơ hội chụp với khuôn hình vuông.

Có vài điểm khiến phim vuông trở thành ưu việt với một số thói quen nhiếp ảnh:

1. Hướng sự di chuyển của mắt vào trung tâm
Theo nghiên cứu, đối với ảnh 3:2 và bố cục góc phần 3 truyền thống, đây là hướng của mắt người di chuyển:

Đối với ảnh vuông, hướng di chuyển của mắt người đi một vòng tròn tập trung quanh tâm ảnh như sau:

Ảnh vuông giúp mắt người nhanh chóng dừng lại ở chủ thế chính, giúp người xem tập trung hơn và tránh sao nhãng đối với ảnh nhiều chi tiết/màu sắc.

2. Thay đổi về thói quen bố cục: đơn giản hóa
Nếu như ảnh 3:2 truyền thống có cả chục cách bố cục trong giáo trình, thì ảnh vuông có thể nói chỉ có 1 cách hiệu quả nhất: bố cục qua tâm. VD như chủ thể nằm ở tâm hình vuông, chủ thể đối xứng qua các đường qua tâm vuông góc với các cạnh, sử dụng 2 đường qua tâm và vuông góc các cạnh để phân chia bố cục…

Tôi cũng không phải là người chụp quá nhiều, hiện tại tôi mới chụp tới khoảng 80 cuộn với ảnh vuông. Khung hình vuông giúp tôi tập trung cao độ hơn vào chủ thể do góc nhìn và lấy nét đều hướng vào tâm, giúp bỏ ra nhiều yếu tố dư thừa ở background, ngoài ra việc ít phải suy nghĩ về bố cục cũng làm tôi tiết kiệm thời gian suy nghĩ hơn để tập trung vào các kỹ thuật khác như lấy nét, đo sáng…

Không phải những người chụp ảnh vuông nghèo nàn về trí tưởng tượng, mà các cách bố cục khác trên ảnh vuông đều không nổi bật bằng phương pháp cơ bản nhất này. Đối với cá nhân tôi mà nói, nếu bố cục hướng tâm mà không khả dĩ, tức là mình phải chọn tỉ lệ khung hình khác để thực hiện tấm này. Tuy nhiên không có nghĩa đây là cách duy nhất, chẳng qua đây là cách bố cục đơn giản và an toàn nhất với ảnh vuông.

3. Chất lượng ánh sáng đều đặn hơn về các hướng
Ảnh vuông cho chất lượng ánh sáng đều đặn hơn về cả 4 chiều do tận dụng được tối ưu diện tính vùng ảnh từ lens. Mọi lens đều cho ra vùng hứng ảnh là một hình tròn. Với ảnh 3:2, đôi lúc sẽ có trường hợp 2 cạnh bên (cạnh ngắn) bị tối, mà cạnh trên dưới (cạnh dài) lại sáng. Còn với ảnh vuông đảm bảo tuyệt đối ánh sáng đều về mọi hướng. Kể cả tối góc cũng đều đặn hơn.

4. Nói thêm về bố cục trung tâm của Wes Anderson
Wes Anderson không phải nhiếp ảnh gia mà là đạo diễn phim. Một số phim nổi tiếng của ông như Fantastic Mr. Fox (2009), Moonrise Kingdom (2012), The Grand Budapest Hotel (2014) đều ứng dụng xuất sắc việc bố cục căn giữa. Tưởng chừng như pause ở bất kì cảnh nào cũng có thể thấy được bố cục căn giữa của ông.

Sở dĩ tôi nhắc tới việc này dù nó không liên quan tới ảnh vuông nhưng nó liên quan tới việc bố cục căn giữa. Nhiều người khi nghe tôi giải thích về ảnh vuông không tin tưởng về việc chỉ sử dụng căn giữa có thể giải quyết mọi bài toán phức tạp của nhiếp ảnh. Nếu ai nghĩ vậy là chưa xem film của Wes Anderso. Ông có những cách giải quyết bài toán bố cục bằng việc căn giữa rất xuất sắc. Nói chung nắm vững về bố cục cơ bản thì khuôn hình nào cũng giải quyết được.