Từ một bài viết : “Bàn về chuyện đi làm thêm của sinh viên”

Hôm nay đọc được một bài viết khá thú vị về việc đi làm thêm của sinh viên từ chính một sinh viên FTU năm 3 chia sẻ. Tôi xin được trích dẫn bài viết (source: here)

***

Tôi là người đi làm thêm khá sớm, hay dùng 1 từ phổ biến hơn là làm parttime, từ hết năm 2. Thời gian gần đây t có ý định muốn đổi công việc, và đã tìm kiếm thông tin trên svjob.net của chính HRC FTU. Ở trên đấy t có bắt gặp vài ý kiến trái chiều hoặc mơ hồ của một số bạn, làm t không khỏi suy nghĩ, và muốn viết ra một cái gì đó. Bài viết này cũng chẳng phải là bài xã luận gì đâu, chỉ là chia sẻ suy nghĩ và những điều lượm lặt được của bản thân tôi thôi, không nhiều, nhưng có thể có ích, vì chính tôi cũng là kẻ trong cuộc như bạn mà thôi.

1. Thực trạng
a) Cầu
Có không ít bạn trẻ muốn đi làm thêm trong thời gian còn là sinh viên: làm để có thêm thu nhập, làm để có thêm kinh nghiệm…dù rằng cái khái niệm ‘có thêm kinh nghiệm’ ở trong đầu những cô cậu sv năm 1, 2 còn rất mơ hồ. T nhớ rằng hồi mới nhập trường, t cũng đã khẳng định rằng mình sẽ đi làm thêm khi còn là sv, để học hỏi thêm kinh nghiệm. Nói và muốn là thế, nhưng muốn vừa vừa thôi, chẳng phải cháy bỏng gì cho lắm. Ờ thì nghe báo chí viết, nghe người ta nói làm thêm tốt thế này thế nọ, cũng muốn thử, có lẽ nó có ích cho mình mà.
Đó có lẽ là suy nghĩ chung của nhiều bạn (đoán vậy), thế nghĩa là, lượng cầu về công việc parttime thì khá lớn, nhưng “chất-của-cầu” thì không cao.

b) Còn cung thì sao?
Sau 2 năm làm trong CLB Nguồn Nhân Lực của Ngoại Thương, cộng thêm với những lúc t bỏ thời gian tìm kiếm thông tin, thì thấy rằng lượng đầu việc parttime không nhiều, nhưng cũng chẳng ít. Không nhiều là vì việc parttime chẳng phải dễ tìm, và không phải lúc nào cũng có. Chẳng ít là vì số lượng vị trí tuyển và ứng viên trúng tuyển cũng không nhỏ, chẳng đến nỗi khan hiếm cho lắm. Nhưng nếu so sánh ra, thì chắc chắn lượng cung nhỏ hơn lượng cầu ở trên.
Còn về chất của công việc parttime thì phải nói là …đa số ở mức trung bình kém. Nếu bạn tìm theo những cách thông thường, thì đầu việc parttime mà bạn bắt gặp nhiều nhất có lẽ là: bán hàng đa cấp, nhân viên bán hàng tại siêu thị, nhân viên phát triển thị trường (mà thực chất là CTV bán hàng ăn hoa hồng theo doanh số)…
Phần còn lại, công việc có phần sán lạn hơn, hình thức khá là đa dạng, và t liệt kê được, nhưng đại loại là việc có ích, làm vừa phải, thu nhập ổn hơn chút
Túm lại, cung đầu việc parttime vừa phải, và số đầu việc ‘chất’ thì ít

c) Công việc và lương bổng
Phải nói ngay là với hầu hết việc parttime, thì tỷ lệ (thu nhập/vất vả) là rất thấp.
Công việc của bạn sẽ vất vả bởi vì nhiều lý do: vì đặc thù công việc, vì hiệu quả làm việc của bạn chưa thể bằng ng đã làm lâu năm…
Còn ngược lại, mức lương khá là bèo, vì: việc parttime thường không đòi hỏi quá nhiều chất xám, hoặc vì có ít job offer thay thế đối với 1 sv (chỉ có thể làm mấy giờ nào đó), hoặc hiệu quả và độ gắn bó của parttime-r không cao…
Với những người t biết, là những sv năng động và giỏi giang, có công việc parttime khá chất so với mức trung bình, mức lương khởi điểm 1tr/1 tháng, mà làm thì …vỡ mật ra. Hỏi họ, thì nhận được câu trả lời: đi làm là để va chạm, để học, để tạo networking là chính, chứ mức lương đó thì chẳng đáng để đánh đổi với công sức.

2. Ý kiến của người trong cuộc
a) Người tìm việc
Đa số các bạn trẻ hơi-hơi-thích đi làm thêm đều thấy nản ngay khi nhìn thấy thông tin tuyển dụng, hoặc khi đi phỏng vấn, hoặc khi đi làm được vài ngày. Ý kiến chung là việc thì vất, lương thì thấp, mà lại không chắc chắn có được thu nhập.
Lại còn có bạn bảo: ‘loại việc này chẳng thu được kinh nghiệm gì cả’
Túm lại là như trên đã nói, người hơi hơi muốn đi làm thì nhiều, ng thực sự muốn và quyết tâm thì rất ít
b) Nhà tuyển dụng
Một thực tế là hầu hết nhà tuyển dụng sẽ chọn phương án tuyển nhân viên full, và chịu trả mức lương hơn gấp đôi còn hơn là tuyển part. Họ complain rằng nhân viên part năng lực kém, độ gắn bó cũng bấp bênh…
Thành ra, thường chỉ những việc không tuyển được full họ mới nghĩ đến part, hoặc là họ tuyển part vào những công việc không đòi hỏi nhiều chất xám, để bóc lột thời gian.

3. Thực chất của vấn đề
+) Đúng là lương parttime trong những tháng đầu là thấp, vì với chất lượng nhân sự trung bình như thế thì ai dám trả cao? Nhưng thị trường lao động nó cũng công bằng và sẽ tự điều chỉnh về mức hợp lý. Nghĩa là nếu bạn làm tốt, họ sẽ tăng lương. Cũng có cty cứ chỉ muốn bóc lột, trả lương thấp, nhưng không nhiều đâu, và mẫu cty đó chả tồn tại được nhiều lắm. Nhưng nên nhớ rằng high performance, mới có high return. Chẳng ai cho không và mừng tuổi cho các bé thiếu kinh nghiệm & năng lực.
+) Còn về kinh nghiệm, chẳng có việc gì là không thu được kinh nghiệm, quan trọng ở chính bạn mà thôi. Nhưng dù sao thì mỗi loại việc, mỗi môi trường sẽ mang lại cho bạn những kiểu kinh nghiệm khác nhau. Theo tôi,tốt nhất bạn nên tìm công việc phù hợp với định hướng của mình, để nhận được các kinh nghiệm liên quan thì tốt hơn
+) Chuyện các nhà tuyển dụng bi quan về chất lượng nhân sự parttime là đúng thôi, vì thực sự chất lượng trung bình là thấp. Điều này sẽ dẫn đến cách tuyển dụng dựa theo mối quen biết, theo quan hệ
+) Còn chuyện bóc lột về thời gian,công sức lao động, thì trừ phi vạn bất đắc dĩ, bạn cứ chừa nó ra.

4. Nếu tôi thực sự muốn đi làm thêm?
+) Hãy chịu khó nắm bắt thông tin nhiều và nhanh hơi người khác, hãy thường xuyên liếc qua các trang tuyển dụng. Mà phù hợp & chất lượng tốt thì có svjob.net đó. Đừng bảo tôi PR cho người nhà, vào đó thì biết. Chính t cũng tìm việc ở trong đó rất nhiều, và so sánh thì thấy việc parttime trên svjob.net phù hợp với sv, và chất hơn 24h hay kiemviec …
+) Nhưng kênh hiệu quả nhất để tìm việc parttime là thông qua các mối quan hệ. Việc vừa tốt, tuyển lại dễ, lương ổn, làm ổn định, nếu bạn có năng lực nữa thì đẹp truyện. Còn việc tạo mối quan hệ như nào thì chắc trình t bh chưa đủ bàn, hoặc ta sẽ để sang bài khác.
+) Cũng nhắc bạn một điều, đi làm parttime không đẹp như bạn từng mơ đâu. Tuy vậy, cuộc sống này cũng chẳng ngược đãi người quyết tâm và có năng lực. Nếu có niềm tin, hãy cứ bước đi

***

Tôi rất đồng tình ở các quan điểm về:

• Thực trạng cung cầu việc làm cho sinh viên
• Thực trạng sinh viên khi muốn đi làm nhưng không biết thực sự mình muốn gì
• Thực trạng chất lượng việc parttime – vấn đề bóc lột sức lao động hay không

Theo tôi, về vấn đề việc làm parttime, sinh viên nào cũng “thích” đi làm parttime, cái “thích” ở đây thường là không phải họ cần đi làm để trang trải cuộc sống. Xin đừng nghĩ là tôi nói đa số là đi làm để đi chơi mà không phải thiếu thốn tài chính trong cuộc sống. Tôi học tại FTU được 3 năm, cũng hoạt động với tác giả bài viết trên tại CLB Nguồn Nhân Lực, thậm chí chúng tôi còn là ê kíp khá ăn ý trong các project. Tôi nói riêng với sinh viên FTU, tôi thấy họ khá dư dả tài chính. Bạn tôi (từng là một đối tác của CLB) khi tới FTU đã nói với tôi 1 câu: “sinh viên trường ông giàu thế, ai cũng có laptop”. Tôi quay ra nhìn, đúng thật. Sinh viên trường tôi ít người phải lăn lộn vì cuộc sống hơn các trường khác. Vậy tại sao họ lại đi làm thêm với tỷ lệ nhiều như vậy ?

Có 3 lý do:

1. Đua đòi theo bạn bè, thấy mình không làm việc có vẻ thua kém bạn bè
2. Tự nhiên thấy thiếu thiếu cái gì đó, và họ tự huyễn hoặc với bản thân là họ thiếu tiền
3. Họ muốn tăng cường trải nghiệm trong cuộc sống, thoát khỏi cuộc sống nhàm chán

Thú thật tôi cũng từng là loại 1 và 2, nhưng trước khi bắt đầu làm việc parttime tôi đã tự trả lời 2 câu hỏi quan trọng:

• Tôi đang làm gì ?
• Việc tôi làm có giúp tôi đạt được mục đích hay không ?

Sau khi trả lời xong, tôi ko đi tìm việc parttime nào nữa khi ở năm 1 và 2. Tôi thấy học tập và làm việc ở CLB là 1 cách tăng cường kinh nghiệm sống, để khi cứng tay, tôi đi làm parttime có lẽ sẽ hiệu quả hơn. Gần đây tôi có gặp anh Sinh, giám đốc của 1 công ty thiết kế, anh nói với tôi rằng: “mở công ty lúc trẻ dễ thất bại, nhưng cũng sẽ thu được một cái gì đó, mở công ty khi >30 tuổi cũng tốt, ta luôn học được cái gì đó, ở mọi lúc, mọi nơi, mọi công việc” . Tôi thấy rất đúng. Tôi đã đánh đổi những 2 năm trải nghiệm để tự tiếp thu lấy học vấn, kỹ năng từ bạn bè, nhà trường hơn là từ môi trường làm việc bên ngoài.

Vậy tôi học được gì?

Có 3 điều tôi đã học được:

1. Biết mình thực sự muốn gì?
2. Để đạt được mong muốn đó mình cần gì?
3. Khi đạt được mong muốn đó rồi mình cần làm gì?

Điều số 3 nghe hơi sáo rỗng, cũng đúng, vì nó chỉ có tác dụng với tôi. Với tôi làm gì cũng cần có tính chiến lược và lộ trình, và điều số 3 là vô cùng quan trọng cho một lộ trình tương lai. Khi tôi thích chiếc flash SB600 vào tháng 7 năm 2009, lúc đó tôi chưa đủ tiền, tôi có thể vay nhưng tôi thấy hiểu biết của tôi chưa đủ để dùng nó. Tôi tiếp tục học tập và làm việc với các chiếc flash cũ, phải manual công suất. Khi kiến thức về lộ sáng, khẩu, GN.. của tôi đã đủ vào tháng 12 năm 2009, tôi thấy mình nên mua nó để kiểm chứng lại những gì tôi đã học với thiết bị cao cấp hơn. Tôi đặt ra lộ trình vào sau tết âm lịch (tháng 2/2010) tôi sẽ kiếm việc làm, tôi sẽ làm trong 3 tháng, tới tháng 5 tôi sẽ đủ tiền mua SB600. Sau khi mua thì tôi rỗng túi, tôi nghĩ sau đó mình rất muốn đi Fanxipan vào tháng 2/2011, tôi cần tối thiểu 3tr. Vậy sau khi mua Sb600, tôi sẽ kiếm một việc khác (hoặc làm tiếp việc đang làm) trong 3 tháng tới, tôi sẽ đủ tiền để chuẩn bị đi Fanxipan. Nhưng khi đó là thời kì vất vả vì tôi sang năm cuối ĐH, vậy tôi lúc đó tôi cần làm kết hợp, vừa kiếm $ vừa lấy kinh nghiệm, bằng cách mở dịch vụ free-lancer và đi làm thực tập để đạt đủ cả 2 tiêu chuẩn đó.

Tới giờ tôi đã đạt được mốc mua được chiếc SB600 đầu tiên trong đời đúng như dự kiến, và tôi đang làm mục tiêu đi Fanxipan.

Theo tôi, làm gì bạn cũng nên có tính chiến lược và có lộ trình.

Đôi điều chia sẻ….