Nên dùng UV Filter hay không?

Vấn đề có nên sử dụng filter UV với lens không là chuyện mình cực kỳ quan tâm từ ngày cầm máy. Chắc ai mới chơi ảnh cũng sẽ nghe một câu tư vấn là “Bác kiếm cái filter UV lắp vào cho đỡ flare/rơi vỡ“. Nhưng thực sự chúng thì filter UV có tác dụng gì, và chúng ta có nên lắp nó không?

Trước đây hồi còn là con gà mình vẫn lắp UV filter. Cho đến một ngày đẹp trời, mình tháo filter ra, chụp bằng máy phim. Kết quả tấm ảnh có dynamic range khá đẹp, chuyển sáng tốt, màu sắc tương phản hơn.

Thực ra mình không có tấm khác cùng lúc đó chụp với UV filter nên không coi là một bài test được, nhưng hôm nay mình xem được một bài test khá cụ của DigitalRev TV thể về việc có nên dùng UV filter hay không. Mời mọi người xem:

Mình xin tóm tắt vấn đề như sau với các bạn không có thời gian xem video:

1. Tia UV là gì?
UV – Ultraviolet – tia cực tím, là tia sáng có năng lượng mạnh, bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy nên mắt người không thể nhìn thấy được, nhưng một số thiết bị hình ảnh có thể chịu ảnh hưởng và ghi nhận sự xuất hiện của tia này.

2. Filter UV có tác dụng gì?
Theo như nhiều quảng cáo, UV filter có tác dụng phản xạ lại tia UV, không cho tia UV lọt vào cảm biến/bản phim để ảnh được chất lượng cao nhất (chỉ thu nhận các ánh sáng nhìn thấy đúng như mắt người)

Đây là so sánh giữa UV filter xịn (HOYA pro 1 digital) và UV filter loại thông thường (basic model), ta có thể thấy UV filter loại xịn có lớp tráng phủ trong hơn, không ngả màu:

3. Kiểm nghiệm thực tế
Theo DigitalRev TV, kết quả thực nghiệm của họ như sau:

Ta có thể thấy 2 kết luận tương đối rõ ràng:
– UV filter xịn tốt hơn UV filter thông thường, nhưng tác dụng hơn rất nhỏ, có lẽ chỉ trong các hoàn cảnh rất đặc biệt mới có thể nhận ra.
– UV filter làm cho ảnh kém tương phản hơn, màu sắc cũng kém bão hoà hơn. Thực ra UV filter bản chất là một bản mặt song song nên nó vẫn làm khúc xạ và phân tách màu tia sáng (dù không có hiệu ứng hội tụ hay phân kỳ) nên dẫn đến tính trạng này.

4. Tác dụng bảo vệ thấu kính
Một lý do được nhiều người quan tâm hơn là UV filter có tác dụng bảo vệ thấu kính trước. DigitalRev TV cũng thực hiện một bài test tại video trên, dù nó hơi bựa và buồn cười nhưng kết quả cực kỳ rõ rệt:

Ta có kết luận: UV filter có tác dụng bảo vệ thấu kính tốt, hiệu quả rất rõ rệt so với trường hợp không dùng UV filter, tuy nhiên trong bài test thực hiện với hành vi cực kỳ thô bạo và mạnh mẽ. Ngoài đời thường nếu không cố tình phá hoại thì cũng khó có lúc nào thiết bị phải chịu va đập mạnh như vậy.

5. Vậy chúng ta có nên dùng UV filter không?
Theo kinh nghiệm riêng của mình thì: KHÔNG, chúng ta không nên dùng UV filter. Mình sẽ cho bạn 3 lý do:

(i) Do mình chỉ có điều kiện dùng những UV filter giá rẻ, 100-200k, nên thực sự tháo filter ra cũng tự cảm nhận được độ bão hoà, tương phản của ảnh tăng lên, flare nếu có cũng đẹp hơn, ảnh nét hơn dù với lens giá rẻ.

(ii) Các hãng thấu kính đầu tư rất nhiều cho lớp tráng phủ viền ngoài của thấu kính, bản thân nó là một sản phẩm quang học cực tốt. Không cớ gì chúng ta phải lắp thêm một sản phẩm UV filter kém chất lượng để tự giảm hiệu quả của nó đi cả.

(iii) Thực tế qua nhiều năm sử dụng, mình chưa gặp trường hợp nào để thấu kính trước của lens va đập hay để gì chọc vào cả. Trông vậy chứ xác suất xảy ra va đập thẳng lens trước hiếm hơn mọi người tưởng. Nếu mọi người muốn bảo vệ thấu kính trước, hood là một giải pháp phù hợp hơn.

6. Thay đổi thói quen chụp
Do không lắp UV filter nên thói quen bảo quản cũng cần nên thay đổi để tránh những tai nạn đáng tiếc xảy ra:

– Không đeo máy bên hông và đi bộ, máy sẽ văng ra trước và sau theo hướng di chuyển của người. Treo máy trên cổ, để máy trước ngực là một ý kiến tốt, hoặc bạn có thể lấy tay ôm lấy đầu lens khi di chuyển, vừa chống máy văng do quán tính khi đi bộ, vừa tránh va đập.

– Tập thói quen chụp nhanh gọn, chính xác, triệt để, có tính toán, chụp một lượt thật xong xuôi rồi cất máy vào túi và di chuyển tới địa điểm mới.

– Không cho người khác mượn máy của mình, trừ phi người đó đang sở hữu một thiết bị ngang tầm hoặc hơn thiết bị của mình.

Vì những bức ảnh đẹp, hãy nói không với UV filter 8->